Minnesota Üniversitesi
Minnesota Twin Cities Üniversitesi öncülüğündeki memleketler arası bir araştırma takımı, Büyük Patlama’dan 2 milyar yıl sonra, yani günümüzden 11 milyar yıldan daha uzun bir müddet evvel oluşan bir yıldızın boyutlarını ölçtü. Aşağıdaki imajlar, patlayan yıldızın soğuma basamağını gözler önüne seriyor ve bilim insanlarının erken kainatta var olan yıldızlar ve galaksilere ait daha fazla bilgi edinmelerini sağlayabilir.
YENİ BİR PENCERE ARALANDI
Makalenin başyazarı ve Minnesota Üniversitesi Fizik ve Astronomi Okulu’nda doçent olan Patrick Kelly, “Bu, kozmosun evriminin çok daha erken bir evresinde mevcut olan bir süpernovaya birinci detaylı bakış” diyor: “Bu çok heyecan verici zira artık cihan şimdiki yaşının beşte birinden daha gençken var olan tek bir yıldıza dair detaylı bilgilere ulaşabilir ve günümüzden milyarlarca yıl evvel var olan yıldızların yakınımızdakilerden farklı olup olmadıklarını anlamaya başlayabiliriz.”
Bahse bahis olan kırmızı süperdev, Güneş’ten neredeyse 500 kat daha büyük. Bilim insanları, Minnesota Üniversitesi’nin Büyük Binoküler Teleskop’a erişim imkânı sayesinde, ‘takip spektroskopisi’ tekniği aracılığıyla Hubble Uzay Teleskobu’ndan elde edilen bilgileri kullandılar. Araştırmacılar, bir galaksinin yaptığı üzere kütlenin ışığı büktüğü ‘kütleçekimsel merceklenme’ diye isimlendirilen bir olgunun yardımıyla, kırmızı süperdevin birçok detaylı manzarasını kayıt altına aldılar. Bu olgu, yıldızdan yayılan ışığı büyütür.
SÜPERNOVANIN HER BASAMAĞI KAYDEDİLDİ
Kelly, “Kütleçekimsel mercek doğal bir büyüteç fonksiyonu görüyor ve Hubble’ın gücünü sekiz sefer artırıyor” diyor: “Burada üç farklı imaj kelam konusu. Birebir anda görülebilmelerine rağmen, süpernovayı birkaç gün aralıkla, farklı vakitlerde görüntülenmiş üzere gösteriyorlar. Süpernovanın hızlı biçimde soğuduğuna şahit oluyoruz; bu durum, temelde olanları tekrar yapılandırmamıza ve sırf bir dizi manzara yardımıyla süpernovanın birinci birkaç günlük periyotta nasıl soğuduğunu incelememize imkân tanıyor. Hasılı, bir süpernovayı tekrar izlememizi sağlıyor.”
Araştırmacılar, cihanın şu anki yaşından çok daha genç olduğu vakitlerde kaç yıldızın patladığını iddia edebilmek maksadıyla bu keşfi Kelly’nin 2014 yılındaki süpernova keşiflerinden biriyle bir ortaya getirdi. Büyük ihtimalle daha evvelce düşünülenden çok daha fazla sayıda süpernovanın gerçekleştiğini açığa çıkardılar.
Araştırma makalesinin başyazarı ve Minnesota Üniversitesi Fizik ve Astronomi Okulu’nda doktora sonrası araştırmacı olan Wenlei Chen, “Çökmüş çekirdek süpernovaları, devasa boyutlardaki kısa ömürlü yıldızların ölümlerinin bir işareti. Saptadığımız çökmüş çekirdek süpernovalarının sayısı, cihan şimdi çok gençken galaksilerde kaç tane büyük yıldızın ortaya çıktığını anlamak doğrultusunda kullanılabilir” diyor.
Yazının özgünü phys.org sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)