Ludwig Wittgenstein ın Türkçeye ‘Yan Değiniler’ başlığıyla Oruç Aruoba tarafından çevrilen incecik ve okurken insanın zihnini allak bullak eden bir metni vardı Kısa cümle ve önermeler bulunan düşünürün kitaplarını paranteze aldığı tıpkı vakitte onlara bir hazırlık üzere algılanabilecek tabirlerle bezeliydi bu çalışma Wittgenstein ın ideoloji uğraşı dışındaki hayatına müzik ve mimarlık merakına dair ipuçları içeren ‘Yan Değiniler’ filozofun hayatının birer ikişer cümlelik dökümüydü âdeta
Umberto Eco nun çılgınlığında deha var dediği Orhan Pamuk un sözlü çizgili defterlerinden oluşan ‘Uzak Dağlar ve Hatıralar’ teknik manada değilse bile kimi cümleleriyle ve ortaya katılmış fotoğraflarla Wittgenstein ın ‘Yan Değiniler’iyle akraba On dört sene boyunca silivri escort tuttuğu notlar ve çizdiği fotoğrafların bulunduğu bu defterlerde Pamuk kimi romanlarının özellikle Kafamda Bir Tuhaflık ın ve Veba Geceleri nin eskizleriyle karşımıza çıkıyor
Uzak Dağlar ve Hatıralar’ yazar ressam Pamuk la buluşturuyor bizi pencereden gördükleri ve bizim de onun penceresinde gördüklerimiz birleşiyor Sonra gökten yağan kelimeler gelip defterlerin sayfalarına düşüyor Pamuk un düşlerinin ve hayallerinin bütünleştiği romanları için hazırlıklar yaptığı ve bazen sokaktaki hayatı gözlemlediği notlarla yüzleşiyoruz Uzak Dağlar ve Hatıralar da Çocuksu bir heyecan ve yazarlığın getirdiği yük hem fotoğraflarda hem de cümlelerde ortaya çıkıyor Bunların hepsi dağınık bir romanı ve tamamlanmamış bir tabloyu andırıyor Nasıl ki romanın içine girip bütün dünyayı unutunca kendisini uygun hisseden bir Pamuk varsa bu defterlere yazıp çizerken romanları ve çalışma masasının dışına taşan bir öteki Pamuk da var Muharririn aklına düşen soruları da unutmamak lazım Bazen gözüm hatıra defterine yazdıklarıma takılıyor ve sanki bunları yayımlamam hakikat mu diye düşünüyorum
HER ŞEYİN BAŞI MANZARA
Defterlerdeki cümle ve fotoğraflar Pamuk un zihninin işleyişinin çalışma tertibinin ve çalış a mama nedenlerinin bir dökümü Etrafında olup bitenleri görürken kendisine de bakan bir müellife rastlıyoruz çabucak her satırda ve çizimde Bu bakıştan süzülen cümlelere bir örnek Resmin üzerine yazmanın zevkleri üzerine yazmalıyım İşte yazıyorum 7 22 yaşlarım ortasında ressam olacağımı bakırköy escort sandım 22 yaşında içimdeki ressamı öldürdüm ve roman yazmaya başladım 2008 yılında bir dükkâna girip iki büyük torba dolusu kalem boya fırça alıp küçük fotoğraf defterlerine kaygı ve zevkle resmetmeye başladım Evet içimdeki ressam ölmemişti Lakin dehşetler içindeydi ve çok utangaçtı Yaptığım fotoğrafları kimse görmesin diye defterlere yapıyordum Hatta biraz suçluluk duyuyordum Demek ki sözlerin yetersiz olduğunu düşünüyordum O vakit niçin yazıyordum Bu huzursuzluklar suratımı kesmiyordu Resmetmeye çok hevesliydim ve her yere yine resmediyordum
Olaylarla söz ve fotoğraflarla dolu Uzak Dağlar ve Hatıralar tıpkı vakitte Pamuk un çalışır ve düşünürken yaşadığı anlık memnunlukları ve öfkeleri de içeriyor Yalnızca sözlerle değil çizimlerle de not tutan bir muharririn resimli sözlü zihinsel portresi bu Yazıyla resmi birleştirdiği ve kendini en özgür hissettiği kendisine ilişkin bir dünya Her şeyin başı manzara diyen farkında olmadan imza atar üzere çizen Pamuk un hünerleri bunlar
Yalnız bir adam olmuşum diyen Pamuk görünüme bakıp çocukluğunun ve gençliğinin yer ve insanlarını özleyerek hayatı anlamaya ve her şeye karşın gülümsemeye uğraşırken yeniden kendisine dönüyor Hayatta en âlâ yaptığım şey evet yazı yazmak Birebir güçte fotoğraf çizebilmeyi isterdim diyeceğim Fakat artık anlıyorum ki o vakit öteki biri olurmuşum Uzak geçmiş ve uzak gelecek ortasında salınan Pamuk kafası bozulduğunda hayal ettiği yerleri de düşünüyor halkalı escort
Pamuk un kaleme alacağı romanların telaşlı havasını biraz olsun dağıtan kelamlar ve çizimler de karşılıyor bizi Uzak Dağlar ve Hatıralar da Resmetmek hatırlamadıklarını görmekle başlar bir müddet sonra tıpkı görünüm zaman ı göstermeye başlar cümlesi de bahsi geçen sakinleşmeye dâhil Gemilere bakıyor Pamuk yazdıklarına çizdiklerine İstanbul sokaklarına gördüğü hayallere fotoğraflara fotoğraflara görüntüye ve görüntüyü bozan her şeye Akabinde hatıra defterlerine gemi üzere dönüyor İstanbul un küçük detaylarını işitmeyi sürdürüyor ve bir gemi olmayı düşlerken aklına bir hata takılıyor Her günün bir manası olmasını istemek de bir hata Anları yaşıyoruz vakit geçiyor ve hayatımız dediğimiz hayal yavaş yavaş tükeniyor Bir gemi gidiyor
NE KADAR RUH HÂLİM VARSA O KADAR DA KİŞİLİĞİM VAR
Dünyaya bakan ve gördüklerine dair notlar tutan daha sonra dünyayı unutup roman içinde kaybolan Pamuk un gerçeklerle hayallerin at başı gittiği kimi anlarda birinin oburunun önüne geçtiği satırlardan ve fotoğraflardan oluşuyor Uzak Dağlar ve Hatıralar Öbür bir deyişle görüntü ve kelam birbirine karışıp birbirinden ayrışıyor Pamuk un yazmaya odaklanamadığı vakitlerine şahit oluyoruz defterlerde kendimi sadece yazıya kapatmak istiyorum deyip ekliyor Roman yazmak benim için dünyayı fotoğrafın gösterdiğinden daha derin bir biçimde hissetmek demek Bu satırları kendisine tuttuğu ayna izliyor şirinevler escort Ne kadar ruh hâlim varsa o kadar da kişiliğim var Her yeni ruh hâlinde yeni bir insan oluyorum Ve yeni bir insan olunca eski fikirlerimi tanıyamıyor onlara hayret ediyorum Fikirlerimin odak noktası şu orta ne kadar çok değişiyor Demek ki daima öbür biri oluyorum
Dalgalı denizdeki bir gemi üzere cümlelerle izlenim ve fotoğraflarla karşılaştığımız Uzak Dağlar ve Anılar Pamuk un vakitle yeni renk ve cümleler ekleyerek daima tazelediği sayfalardan oluşuyor Hayaller ve projeler bir yandan yürürken öbür taraftan hayat ve roman akıyor Sonra cevabı bilinmeyen sorular giriyor ortaya Bir çeşit entelektüel buhran mı geçiriyorum Çalışmadan sersemlemek mi bu
Gemiden deftere dökülen sözler ve dağlardan süzülüp gelen cümlelerle dolup taşan satırlar Pamuk un manzarayı bir muamma üzere resmedebilme hüneri ni gösteriyor bize Bu görüntü bazen Pamuk un içindeki fırtına nın bazen dışarıdaki fırtınanın yansıması Yaşamak görmektir cümlesi ise kitabın çatısı hâline gelirken onu bir diğeri tamamlıyor Ölünce hoş fotoğraflar biter karanlık başlar Bana nazaran aslında bütün fotoğraflar hoştur zira insan daima bakmak ister
Pamuk un içindeki ressam ile müellifin hayali konuşması ndan kesitler de çıkıyor karşımıza Ressam ve muharrir Pamuk romanlarının taslaklarını çiziyor defterlerine Romancı Pamuk ise fotoğrafları cümlelere döküyor Görüntüyü ve romanı düşlüyor Fotoğraf ile yazıyı tıpkı anda düşünüyor Romanın içinde kaybolurken escort istanbul memnunluğu katlanıyor Geziyor bakıyor görüyor düşünüyor çiziyor ve yazıyor romanlarında ilerliyor ve fotoğraflar çoğalıyor Yakın geleceğin başkarakterleri ete kemiğe bürünürken romanların geçeceği yerler belirginleşiyor
Pamuk bir noktada hayal gücüyle dünyadan romanın hayali dünyasına kaçma yollarını nasıl keşfettiğini dünyayı ve insanları manaya sürecini anlatıyor Bir romanın içinde olmak yaşadığım günü romanın bana verdiği mana ile yaşamak Bu olmadan yaşayamıyorum Dünya bir metin olmadan yazılacak bir şeyin işareti hâline gelmeden yaşanması sıkıntı bir yer
YAŞAMAK İSTEDİĞİM HAYAT RESSAM HAYATI
Yazmanın memnunluğu ve yazamamanın tuhaf huzursuzluğunun Pamuk un benliğinde yarattığı tansiyonun akislerine denk geliyoruz Uzak Dağlar ve Hatıralar da Hindistan da Mısır da ABD de yahut Türkiye de yokluyor bu memnunluk ve tansiyon onu Bir otel odası kentte bir yer ya da çalışma masası ise muharririn bu fırtınaya en sık yakalandığı yerler Görünüm değişse de yazma memnunluğu ve yazamama huzursuzluğu çabucak hemen birebir kalıyor Bunlara öteki tansiyonlar de katılıyor Bu deftere her şeyi küçük küçük yazan biriyim Güya dünyayı buraya saklıyorum Güya yaşayamadığım hayatı burada yaşamaya çalışıyorum Yaşamak istediğim hayat ressam hayatı Lakin o hayata geçemedim işte Yazı ile o hayatı canlandırmak ne kadar bir teselli olabilir Bu soruları sormadan yoluma devam etmeliyim
Yazıp çizdiği defterleri yeni romanlara giden yol olarak gören Pamuk Thoreau nun Walden a yaptığını İstanbul a yapıyorum diyor Tasvir ediyor not alıyor yakın yahut uzak gelecekteki kitaplarına hazırlandığı defterlerine şöyle yazıyor Dünya romana girmeye hazır Belirli bir müddet sonra ve zahmetli uğraşların akabinde giriyor da Biz de o hazırlık evrelerinin bir kısmına bu defterler aracılığıyla şahit oluyoruz Uzak Dağlar ve Anılar Pamuk un hem kendi hayatının hem de yarattığı karakterlerin hayatının ve onların ete kemiğe büründüğü yerlerin içinden geçtiği fotoğraf ve cümlelerin birbirini tamamladığı defterlerden oluşuyor Pamuk bu defterlerde kâh roman kahramanlarıyla konuşuyor kâh çıktığı seyahatlerden izlenimler not ediyor bazen aklına düşen bir imgeyi çiziyor bazen de hayallerini cümlelere döküyor Münasebetiyle yazar ressam Orhan Pamuk duruyor önümüzde