Evrim Deniz
DİYARBAKIR – Maraş zelzelelerinin etkilediği 11 kentten biri olan Diyarbakır,i Newroz kutlamasına buruk hazırlanıyor. Sarsıntılarda kentte 411 kişi hayatını kaybederken en az 250 bin kişi de evsiz kaldı. Kentte mesken bulamayan, çadırda kalmak istemeyen yüzlerce insan kenti terk etti.
İşte her yıl yüz binlerce insanı Newroz alanında ağırlayan Diyarbakır 2023’te bu şartlarda bir yas havasında hazırlandı Newroz’a.
Yas havası kendisini Suriçi’ndeki Çarşiya Şewitî’de de hissettiriyor. Evvelki yıllarda klâsik Kürt kıyafetleri satan Çarşiya Şewitî esnafı, Newroz öncesi uygun hasılat yapıyordu. Fakat sarsıntılar, esnafın işlerini de etkiledi.
Diyarbakır Newroz’unda alanlara renk katan klasik Kürt kıyafetleri her sene Suriçi ve Diyarbakır esnafı için satışın en yüksek olduğu vakitlerdi. Yılın en renkli ve kalabalık olması gereken vaktinde Çarşiya Şewitî sokakları sarsıntılar yüzünden boş ve coşkusuz. Suriçi esnafı satış yapamadığını söylüyor ve geçen yıllar ile karşılaştırıldığında en berbat Newroz olduğunu lisana getiriyor. Suriçi esnafından Emin Aydın, “Buralarda iğne atsaydınız yere düşmezdi lakin sokaklar bomboş” dedi.
‘HEPİMİZ ESKİ NEWROZLARI ÖZLÜYORUZ’
Yöresel kıyafet satan esnaf Aydın, hiçbir şeye talep kalmadığını belirterek, “Geçen sene pandemiden sonra kendimizi toparlamıştık ancak bu sene kıyafete talep yok, insanların hevesi de yok” dedi.
Korona salgınından evvelki Newrozlarda çok büyük talep olduğunu söyleyen Aydın, “Turistler geliyordu, halk kıyafet almak için aylar öncesinden alışveriş yapıyor, kıyafet sipariş ediyordu. Sonra virüs esnafı çok etkiledi, bu sene ise sarsıntıdan ötürü inanılmaz düşünce yaşıyoruz” diyerek yaşadıklarını lisana getirdi.
Maraş merkezli sarsıntıdan sonra 16 gün dükkan açmadığını belirten Aydın, süreci şöyle anlattı: “Depremden sonra hem o telaşla hem de meskenimiz hasar aldığı için dükkan açamadık. Canımızın kaygısına düştük, yeni yeni dükkan açabiliyoruz ancak para da yok iş de.”
Çarşıya Şewitî’yi birinci kere bu kadar boş gördüğünü belirten Aydın, “Sokaklar bomboş, insan bile geçmiyor. Eski Newrozlarda cumartesi, pazar burada iğne atsaydınız yere düşmezdi fakat artık medyanın, halkın ve turistlerin en çok uğraması, alışveriş yapması gereken vakitte kimse uğramıyor. Zelzeleden ötürü mı ya da seçim arifesi diye mi bilemiyorum. Bir şeyler etkiledi ancak durum çok makus, esnaf olarak kendi ortamızda konuşuyoruz ve hepimiz eski Newrozları özlüyoruz” dedi.
‘HALKIN ALIM GÜCÜ YOK Kİ BİZ İŞ YAPALIM’
16 yıldır Çarşiya Şewitî’de esnaflık yapan Mehmet Çelik, sarsıntıdan ötürü esnafın büyük bir kısmının iş yapamaz hale geldiğini belirterek, “Ekonomi esasen çok berbattı sarsıntıdan sonra çok daha berbat hale geldi. Halkın alım gücü yok ki biz iş yapalım” dedi.
Depremden sonra Diyarbakır halkının diğer vilayetlere göç ettiğini belirten Çelik, “İnsanlar hem endişeden hem de mesken bulamadığı için buradan gitti. Evvelce Newroz öncesi etraf vilayetlerden de Diyarbakır’a gelenler olurdu fakat bu sene gelen giden yok” diye konuştu.
Esnafa yönelik de maddi yardım yapılması gerektiğini lisana getiren Çelik, “Sonuçta çok büyük bir sarsıntı atlattık ve 10 gün kadar açmadık dükkanlarımızı. Ziyana girdik ve nasıl tekrar normalleşeceğiz bilmiyoruz” tabirlerini kullandı.
’13 YAŞINDAN BERİ BU İŞTEYİM, EN BERBAT YIL BU YIL’
25 yıldır yöresel kıyafet satan Özgür Altun ise “Pandemiden sonraki en berbat Newroz sürecini yaşıyoruz. İki gündür en hoş kıyafetlerimizi astık fakat gelen giden yok, eski coşku da yok” dedi.
Newroz için kent dışından gelen konukların birinci sefer olmadığını belirten Altun süreci şöyle anlattı: “Geçen yıllarda turistler bizim en büyük gelir kaynağımızdı. Bu sene turist de yok. Halkın cenazesi var, Newroz coşkusu olmaması çok olağan. 8 Mart ve Newroz öncesi satışların en çok olması gereken süreçler ancak bu yıl neredeyse siftah bile yapmadık. 13 yaşından beri bu işteyim, en makus yıl bu yıl diyebilirim.”
