Başak Canda
Günümüzde yaygın söz ve kapsayıcı özelliğiyle medya tarihi süreç içerisinde ise gazetecilik temel Beşiktaş Escort bir sütun üzerinde yükselir Haber ve bilgiye ulaşmak Öbür bir sözle haber ve bilginin topluma ulaştırılması
Bu tariften hareketle çağdaş gazetecilik nüve olarak öncesinde başlamış olsa da Sanayi İhtilali’nin sanayi Beşiktaş Escort Bayan toplumunun bunların yarattığı toplumsal kültürel ortamın içinde doğmuş ve şekillenmiştir Bunu bir istikametiyle binlerce milyonlarca insanın bir ortada yaşamasına yol açan kentleşme olgusuyla tanımlamak yanlış olmaz
Sanayi İhtilali makineleşme ve Escort Beşiktaş fabrika süreciyle yalnızca metanın seri üretimini değil her an birbiriyle bağlantı halinde olan toplulukları ve bu toplumsallığa denk düşecek bilgi ve haberleşmenin süratle yayılmasını da koşulladı Gazetecilik ve habercilik içine doğduğu tarihî süreç nedeniyle bir yandan sınıfsal bir karakter kazanırken bir yandan da genel kabul gören etik kurallarla yol almaya çalıştı
Gazeteci müellif Roni Nasır Kaya tarafından kaleme alınan ‘O HAL de Gazetecilik’ kitabı özgün bir periyotta gazeteciliğin ve gazetecilerin yaşadıkları özel meselelere ışık tutarken neyi söz ettiğini anlamak açısından tabii ki haberciliğin sınıfsal farklılaşmasını unutmadan yalnızca genel gazetecilik etiği açısından bile değerlendirilirse hem dün 1990 lı yıllarda OHAL gazeteciliği hem de bugün Türkiye de gazeteciliğin nasıl ateşten bir gömlek haline geldiği yakıcı bir halde anlaşılacaktır
Gazetecinin temel vazifesi gerçekleri objektif bir biçimde çarpıtmadan sansürlemeden aktarmaktır Gazeteci demokratik bedellere ve insan haklarına alışılmamış yayın yapmamalıdır Haber yorum ve görüşler okur ve izleyicinin yayının niteliğini anlayabilmesini sağlayacak biçimde açıkça birbirinden ayrılmalıdır formunda özetlenebilecek gazetecilik habercilik etiği birebir vakitte Türkiye de gazeteciliğin en fazla yara aldığı yeri de işaret eder
Bu durum açık ki Tanzimat’la başlayan Cumhuriyet’le devam eden çok partili sisteme geçişle süren ve nihayet 12 Eylül Darbesi’yle tekrar kurumsallaşan gazetecilik göz önüne getirilirse Türkiye de gazeteciliğin tarihinin ‘yaralı’ ve ‘özüne aykırı’ serüvenini de ortaya seriyor Bu yaralı tarihin tepe yaptığı beyin vefatının gerçekleştiği süreçtir 1990 ların OHAL gazeteciliği
Öyle ki Kanun Kararında Kararnamelerle nefessiz bırakılan devir gazeteciliğinin başına gelecekler sürecin başında brifinge çağrılan tesirli ana akım gazetelerin yayın direktörlerine şahsen OHAL Valisi Hayri Kozakçıoğlu tarafından dikte edilen anlayışla duyurulmuştu
Kozakçıoğlu Basın Konseyi nin davetiyle İstanbul da gazetecilere bir brifing vermişti Brifingin asıl emeli gazetecilere nasıl haber yapacaklarını dikte etmekti Şöyle demişti Kozakçıoğlu özetle İsveç Ulusal Ekibi Türk Ulusal Takımı yla maç yapınca Türk Ulusal Takımı nı tutmuyor musunuz Terörle uğraşta de motamot o denli Türkiye yi tutacaksınız ”
Mesleği tarafsız olarak gerçekleri topluma duyurmak olan gazetecilere gazete yöneticilerine harika yetkilerle donatılmış bir vali nasıl haber yazacaklarını öğretiyordu Söylediği çok açıktı Taraf olacaksınız İşte 90 ların OHAL periyodunda başlayıp kökleşen ve günümüz OHAL süreciyle katmerleşen Türkiye medyasında halk ya da toplum ismine değil yönetenler ismine taraf olma süreci tahminen o gün başlamadı fakat birinci kere bu derece açık açık söz edildi ve işlevselleşti
Bir de OHAL in öteki tıp gazeteciliği vardı Tüm baskılara mevt tehditlerine tehlikesine karşın gerçeği tarafsız olarak topluma duyurmak Fakat bu cinsin takipçileri ne acı ki yalnızca resmi kurumların ve İnanılmaz Hal in Kanun Kararındaki Kararnameleri ile yasal bir kuşatma altında değildi Birebir vakitte gayriresmi birçok gücün Korucular paramiliter güçler resmi güçlere yakın yasadışı örgütler vb baskısı altındaydılar
Mesleki açıdan ise iki taraflı bir kuşatma vardı Haberin özgürce yapılışı ve basımı kadar yayımı da tüm bu baskılardan nasibini alıyordu Roni Nasır Kaya ‘O HAL de Gazetecilik’ kitabında bu tarihi sürece bir kesitle ışık tutuyor Üstte belirtiğim üzere Kaya nın kitabını okurken şu temel yaklaşımı daima göz önünde tutmak gerekiyor Gazetecilik son analizde tarafsızlık ya da direkt yan yana taraf olmaktır 90 ların OHAL Valisi ise haberciliği ulusal ekibi desteklemekle eş bir tarafgirliğe indirgiyor dayatıyor Halbuki habercilik ve gazetecilik taraf olmak değil gerçeğe ulaşmak ve açığa çıkarmak için vardı O tarihten itibaren Türkiye de yaygın medya direkt yana değil sistemden yana taraf oldu OHAL devri gazeteciliği bu türlü doğdu Gerçeği aktarmak için daima isim değiştirdi haber lisanını bıraktı kimi gün masal anlattı kimi gün karikatürlere sığındı Ancak asıl olarak sokakta gerçeği aradı ve yaydı Bu devir gazeteciliği yalnızca OHAL kararnamelerinin kısıtlayıcı sansürcü uygulamalarıyla değil sokaklarda kol gezen resmi ve gayri resmi şiddetle boğuşarak yol aldı Bu istikametiyle OHAL gazeteciliği satıra karşı kalemin uğraşıdır
Diğer yandan bir gazeteyi basmak kadar onun dağıtımı da değerli O şartlarda hiçbir dağıtım şirketinin dağıtmadığı gazetelerin halka ulaşması büyük sıkıntıydı Bu yüzden Bağlar Xançepek Melikahmed bir cümle Diyarbakır ve Van Hakkâri Batman Mardin çocuklarını unutmamak gerek Haberi yapmak kadar yaymak da kıymetliydi ve OHAL periyodunun gerçek kahraman gazetecileri dağıtımda istekli yer alan birden fazla çocuk insanlardı
Bu tespiti yaptıktan sonra Gazetecilik nedir OHAL devri gazeteciliğinin zorlukları nelerdi sorusuna karşılık verilebilir Kendisi de o periyot gazetecilik yapan ve bölgeyi yakından tanıyan Kaya nın kıymetli çalışmasını bu tarihî perspektiften okuduğumuzda gerçek manasını bulacaktır Birebir isimli belgeselin kitabı olan ‘O HAL de Gazetecilik’ birebir vakitte geçmişten günümüze gazetecilerin yaşadıklarını yaşayanların lisanından aktararak tarihî bir arşiv niteliğinde Zira 1990 ların en katı kurallarından 2000 li yılların AB üyelik süreci ile 15 Temmuz ve sonrası günümüzdeki gazeteciliğin zorluklarının anlatıldığı çalışmada yer alanlar devrinin şahitleri Diyarbakır da Veysi Polat Faruk Balıkçı Roza Metina Van da Adil Harmancı Hakkâri Yüksekova da Necip Çapraz Iğdır da Murat Akkuş ve son yıllarda sık sık hakkında davalar açılan Oktay Candemir katılan isimler Belgeselin çekimlerinin yapıldığı sırada görüşmek istediği gazetecilerin gözaltına alınıp tutuklanmaları tam da içeriğini doğruluyor Bunlardan biri olan tutuklu gazeteci Dicle Müftüoğlu ile Serdar Altan ın birer mektubu kitabın sonunda yer alıyor
Son olarak gazetecilik mesleği dünyanın farklı yerlerinde kendine has farklılıklar taşısa da nerede olursanız olun kamuoyunda olup biteni çarpıtmadan eksiksiz anlatmanın gerekliliği mesleksel etiktir Bu da baştan beri belirttiğim üzere tarafsızlık direkt yana yani toplumdan yana taraf olmak demektir Türkiye de de gazetecilik OHAL yahut bu hâl altında direkt yana taraf olmayı gerekli kılar ‘O HAL de Gazetecilik’ ile Roni Nasır Kaya gerçeğin yanında yerini almış
