Anksiyete olarak da bilinen tasa bozukluğu toplumda yaygın olarak görülüyor. Korku, uygun şiddette olduğunda maksatlara ulaşmayı sağlayabilirken, çok olduğunda iş ve toplumsal hayatı zorlaştırabiliyor. Bayanlarda ve ağır gerilim altında olanlarda dert bozukluğunun daha sık izlendiği görülürken, ilaç ve psikoterapinin yanı sıra sistemli spor ve aktiviteler de dert belirtilerinin azalmasına katkı sağlıyor.
‘ANORMAL DERT İLE TELAŞ BOZUKLUĞU BİRBİRİNDEN AYIRT EDİLMELİ’
Memorial Ankara Hastanesi Psikiyatri Bölümü’nden Uzman Tabip Esengül Ekici, tasa bozukluğu ve tedavisi ile ilgili bilgi verdi. Günlük hayatta herkesin farklı mevzularla ilgili korku duyabileceğini, imtihan, bitirilmesi gereken bir proje, bir sıhhat sorunu, maddi zorluk, çocuklar yahut öteki aile bireyleri ile ilgili meselelerin tasaya neden olabileceğini tabir eden Ekici, “Uygun şiddette bir tasa, meselelerle baş edebilmemiz için hazırlıklı olmamıza, amaçlarımıza ulaşmamıza yardımcı olur. Bu çeşit dertler ekseriyetle hafif şiddetli ve geçicidir. Günlük hayatta dert duymak her ne kadar olağan olsa da, şiddetinde bir aşırılık varsa o vakit tıbbi bir hastalıktan kelam edilebilir. Olağandışı tasa ile korku bozukluğunun birbirinden ayırt edilmesi ise kişinin ömrünü sağlıklı bir biçimde devam ettirebilmesi açısından ehemmiyet taşımaktadır. Anksiyete bozukluğu olan şahıslarda günlük hayatta rastlanılan durumlara karşı bile ağır, daima devam eden bir telaş hali ve endişe yaşanabilir” tabirlerini kullandı.
İŞLEVSEL OLMAYAN KAYGILAR
“Şimdiye” ve “denetlenebilir alana” odaklanan korkuların sağlıklı ve fonksiyonel olan korkular olduğunu belirten hekim Ekici kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Örneğin üniversite imtihanına hazırlanan bir öğrencinin “Ders programıma nazaran artık televizyon izlemeyi bırakıp ders çalışmam lazım. Televizyonu bırakmazsam bugün ders çalışmamış olacağım” telaşı şimdiye odaklı ve denetleyebildiği bir durumla ilgili sağlıklı bir tasadır. Fakat ‘Ya Haziran ayında üniversite imtihanını kazanamazsam. İstediğim kısma yerleşemezsem, ne yaparım?’ halindeki ‘sonuç’ odaklı ve kişinin ‘denetiminin kısıtlı olduğu alan’ ile alakalı dertler sıhhatsiz tıpkı vakitte fonksiyonel olmayan korkulardır. Korku bozukluklarında çoğunlukla fonksiyonel olmayan tipte, daima, çok ve durumla uygun olmayan bir telaş yahut ortaya çıkan bedensel belirtileri ağır bir endişe etmeni olarak algılama halinde dertler gözlenmektedir.”
‘BİRDEN FAZLA NEDEN KORKU BOZUKLUĞUNA YOL AÇABİLİR’
“Yaygın Telaş Bozukluğu”, “Panik Bozukluğu”, “Sosyal Fobi”, “Özgül Fobiler” ve “Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu” alt başlıklarında incelenen dert bozukluklarının oluşmasında genetik etmenlerin, beyin nörokimyasındaki değişikliklerin, kişilik özelliklerinin ve gerilimli hayat olaylarının rol oynadığını söyleyen Ekici, “Kaygı bozukluklarında ekseriyetle tek bir neden gösterilemez. Birden çok faktörün bir ortaya gelmesi telaş bozukluklarının gelişimine neden olabilir” dedi.
‘KAYGI BOZUKLUĞU ÖTEKİ HASTALIKLARLA KARIŞTIRILABİLİR’
Kaygı bozukluğunun belirtileri ortasında huzursuzluk, gerginlik, meşakkat, bunaltı, makus bir şey olacak hissi, nedensiz kaygı, berbata odaklanma, çabuk yorulma, kas ağrıları, kolay irkilme, tetikte olma hali, çarpıntı, nefes alamayacak üzere hissetme, ağız kuruluğu, titreme, ateş basması, mide bulantısı, kulakta çınlama, dikkati toplayamama, öfkeli olma ve tahammülsüzlüğün bulunduğunu söz eden Ekici, “Bu belirtiler (özellikle bedensel belirtiler) bazen güya diğer bir fizikî hastalık varmış üzere kendini gösterebilir. Bu nedenle şahıslar sıklıkla psikiyatri hekiminden evvel hastanelerin acil servis, iç hastalıkları ve kardiyoloji üzere kısımlara başvurabilmektedir” diye konuştu.
‘DÜZENLİ SPOR VE TOPLUMSAL AKTİVİTELER KORKU BELİRTİLERİNİ AZALTIR’
Kaygı bozuklukları tedavi edilebilen psikiyatrik bozukluklar ortasında yer aldığını, birinci müracaatta psikiyatrik değerlendirmenin yanında daha evvelce yapılmadıysa öteki bedensel hastalıkların olup olmadığı istikametinde hastadan muayene ve tetkikler istenebileceğini söz eden Ekici, “Kaygı bozukluğu olan şahısların büyük çoğunluğu tedaviden yarar görür. İlaç tedavileri ve psikoterapiler yahut her iki metot bir ortada uygulanabilir. Hangi çeşit tedavinin hasta için uygun olduğu tabiple alınacak ortak karar ile belirlenir. Bununla birlikte nizamlı spor, hobi, yoga üzere aktiviteler tasa belirtilerinin denetim edilmesine yardımcı olmaktadır” dedi.
KAYGI BOZUKLUĞU HAYATINIZI OLUMSUZ ETKİLER
Tedavi edilmeyen ve süreğenleşebilen dert bozuklukları kişinin hayatında sıkıntılara neden olabileceğini söz eden Ekici şu tespitleri yaptı:
– Dert bozuklukları, kişinin gündelik hayat, iş ve toplumsal hayatında zorlukların artmasına neden olur.
– Dert bozukluğu depresyon üzere duygudurum bozukluklarını kolaylaştırabilir.
– Korku bozukluğu yaşayan şahıslarda gerginlik nedeniyle kas ağrıları, beden ağrıları, çabuk yorulma üzere belirtiler görülür.
-Kaygı belirtileri nedeniyle odaklanma ve dikkati sürdürmede zorluk yaşanabilir ve kişinin iş performansını olumsuz tarafta etkileyebilir.
-Kaygı bozukluklarında çabucak her şeyin aksisini düşünme, işlerin daima berbat sonuçlanacağını düşünme, daima makus şeyler olacağına dair tetikte olma hali, başarısızlık hissine, daha kırılgan ve umutsuz olmaya neden olabilir.
-Sosyal hayatta ortaya çıkan dert belirtileri şahısların arkadaşlık kuramamalarına, toplumsal ortama faal katılamamalarına, çekingenlik ve kaçınmalara sebep olabilir. (DUVAR)