Bir kan çizgisinin üstünde durmak: Emin Alper’in ‘Kurak Günler’i

Film bir av sahnesiyle başlıyor Belediye liderinin avukat oğlu Şahin in de ortalarında bulunduğu bir küme erkek domuzları öldürmenin kan dökmenin yarattığı bir azgınlık ve kendinden geçme haliyle kasaba sokaklarında koşturuyorlar Domuz İslam toplumlarındaki dinî ve kültürel kodlamasıyla kendisine en az acınan canlı maalesef Avın sonunda bir aracın ardına iple bağlanmış sokaklarda sürüklenirken görüyoruz onu Geçtiği asfalt yerde bir kan çizgisi bırakarak ilerliyor ve kasabaya yeni atanan genç savcı Emre de o kan çizgisinin üzerinden giriyor anlatıya Düşmanın meyyit vücudunun itibarsızlaştırılması İlyada da Akhilleus un Hector un vücudunu atlı otomobiline bağlayıp günlerce meydanda sürüklemesinden de anlaşılacağı üzere epey eski bir uygulama Han Kang ın ‘Vejetaryen’ isimli romanında da kanıma işlemiş bu türlü bir sahne vardı Konutun köpeği konutun kızını ısırınca baba köpeği otomobiline bağlayıp otoyolda sürüklüyor hatta köpeğin etini kızına yedirmek istiyordu Sinemadaki bu sahne Ali Kemal in 1922 de taş ve çekiçlerle başına vurularak öldürülmesi ve cesedinin bir ip bağlanarak yerlerde sürüklenmesinden düşman cesetlerin itibarsızlaştırılmasına ve son periyot sık şahit olduğumuz hayvanlara karşı işlenen kabahatlere kadar bir dizi olayla şiddet ve linç sorunsallarının içine çekiyor bizi Otomobil ip ve yerde sürüklenen cesedi görünce hafızamız kurmaca ve gerçekliğe dair bu tecrübeleri üst üste yapıştırarak sorguluyor Emre domuzun yolda bıraktığı kan çizgisinde ilerliyor otomobiliyle zira kasabanın ataerkil paraya ve iktidara el koymuş güçsüz olana her türlü şiddeti uygulayan işleyişine dur diyecek herkes o çizginin üstünde yürümek zorunda

Domuz avı kasabalı erkekler için bir cümbüş olmuş Bir ortaya geldiklerinde av görüntülerini izliyor vurulan domuzların yuvarlanıp düşme anlarında keyifle basıyorlar kahkahayı Domuzdan obruklara ve su kıtlığına sıçrıyoruz Obruk da domuz kadar güçlü bir gerçek güçlü bir simge Sinemanın büyük kısmı Kayseri de çekilmiş Obruklar Konya daki obruklara benziyor Yeraltı sularının çekilmesi ya da çok kullanımı global ısınma ve kuraklık tesiriyle Konya da artık yılda 20 30 yeni obruk oluştuğu tekraren mevzu oldu basında Tarlanın ya da mahallenin altından su çekiliyor ve obruk yutuyor yüzeydeki hayatı Katastrofik bir durum Tabanın ayağımızın altından çekilmesi günümüzde iklim konusunda yazanların tekrar tekrar lisana getirdiği bir olgu Ekonomik kültürel ve ekolojik boyutlarıyla yer toprak ayağımızın altından kayıyor Bruno Latour iklim krizini inkâr etmeyeceksek siyasette yolumuzu nasıl bulacağımızı değerlendirdiği kitabı ‘Rota’da Yeni evrensellik tabanın çökmekte olduğunu duyumsamaktır diyor Latour a nazaran Trump Amerikası Brexit sonrası İngiltere yükselen sağ siyasetleriyle kimi Avrupa ülkeleri ve büyük şirketler iklim krizinin reddi için akıl almaz yatırımlar yapıyorlar zira gezegenin kaynaklarının herkese refah sunmaya yetmeyeceğini anladılar ve çağdaşlığın dünyasallaşmasına dair eski siyasetlerine son verdiler Kurak Günler su sıkıntısını işliyor bu obruk felaketinin içinde Su kasabada siyasetin çatışma eksenini oluşturuyor ve mevcut belediye lideri yeraltı sularıyla su vadediyor Lidere ve taraftarlarına nazaran bölgede obruklar daima vardı Sorunun büyümesi obrukların mahalleleri yutması konutlarının altına kadar gelmiş felaket bile reddedilebilir onlar için Sıcak havalar daima vardı Küresel ısınma yalan diyenleri hatırlayalım

İklim krizini reddedenlerin tıpkı vakitte hegemonik erkekler olması dikkat verilmesi gereken bir diğer nokta Kendileri üzere olmayan erkekler bayanlar hayvanlar esnaf ve kasaba halkı çeşitli boyutlarda hegemonik erkeklik performanslarına maruz kalıyor Savcı Emre ve gazeteci Murat göçer bir çingene topluluğunun üyesi olan Pekmez ve domuzlar Bunların dışında kalan herkes Hannah Arendt in ‘Kötülüğün Sıradanlığı nı bize tekrar hatırlatacak formda iktidarın tarafında ve kışkırtılmaya hazırlar Arendt hiçbir büyük berbatlığın kitlelerin iştiraki olmaksızın gerçekleşmeyeceğini yüzümüze vuruyordu Sinemada Pekmez in ferdi şartları ve sosyolojik pozisyonu bağlamında başına gelenlere tekrarlayan kabahat karşısında kasabanın hatta polisin ve hukukun acziyetine mesleğini etiğe uygunluk çerçevesinde gerçekleştirmek isteyenlerin de Pekmez le birebir mağduriyeti yaşadıkları bir çıkışsızlık eklenir Savcının karakteri gereğince güçlü değildir kötülük karşısında Şantaj düzeneğinin en baştan ağına düşer aklı karıştırılır üstelik Murat la ortalarındaki cinsel çekim siyasi iktidara sırtını yaslamış zehirli erkekliklerin dünyasında onu av durumuna düşürür Bu taşrayı Refik Halit Karay dan Yaşar Kemal den Ferit Edgü den Orhan Pamuk tan ve öbür pek çok müelliften biliyoruz Karay ın ‘Yatık Emine sini sonunda açlıktan soğuktan öleceği bir göçmen mahallesine atanlarla göçer konar Pekmez e acı çektirenler birebir Lakin sıkıntı giderek katmanlaşıyor zira iklim konusu ırk milliyet toplumsal sınıf cinsiyet bağlamındaki hak ihlallerini bu kere iklim adaletsizliği boyutuyla kat ediyor Parayı gücü ellerinde tutanlar ekonomik ve ekolojik olarak tabanı ayağımızın altından kaydırıyor ve böylelikle hem yarattıkları ekolojik tahribatın bedelini ödüyor hem de şiddetlerine maruz kalıyoruz

Filmi izleyecek olanların heyecanını kaçırmamak için öyküyü daha fazla açık etmeyeceğim fakat o kan çizgisinde daima birlikte yürüdüğümüzü söylemek isterim Yozlaşmanın hatada iş birliği yapanların karşısında olma sıkıntısı edebiyatın tiyatronun sinemanın kıymetli bahislerinden biri oldu her vakit Kurak Günler de yeni olan hususun yeni siyasal çatışma eksenleriyle birleşmiş olmasıdır Bir obruk bağı bahçeyi mahalleyi nasıl yutuyorsa iklim krizi hukuksuzluk ve etik yozlaşma da bizi o denli yutuyor Tarafları ayıran şey artık ortamızda duran ve sonunda her iki tarafı da yutacak olan o obruk