ANKARA – Güçlendirilmiş Parlamenter Sisteme Geçiş Mutabakat Metnini 9 ay evvel imzalayan Altılı Masa’da yer alan partilerin hazırladığı 84 unsurluk anayasa değişikliği önerisi hafta başında açıklandı. Aralık ayı sonuna hakikat yapılması beklenen, onuncu toplantıda ise seçimin kazanılması durumunda kurulacak “ortak yönetim” yapısının netleştirilip açıklanması bekleniyor.
“Geçiş Sürecinin Yol Haritası” olarak isimlendirilen bu çalışma yalnızca başkanlar ortasında görüşülüyor. Saadet Partisi Genel Lideri Temel Karamollaoğlu, Türkiye’yi adeta parlamenter periyoda geçmişiz üzere yöneteceğiz” dediği modelin ipuçlarını verdi. Modele nazaran Türkiye bir “koalisyon hükümeti” varmış üzere yönetilecek. Başkanlar milletvekili olarak Meclis’te olacak. “Anayasa değişikliği yapılana kadar siyasi parti genel liderleri ile istişare ederek karar alacağım” taahhüdünde bulunan yeni Cumhurbaşkanı da bu taahhüt doğrultusunda önderlerin kanaatini alacak. Bu sistem “Eşgüdüm Kurulu” olarak çalışacak. Bakanlar da Meclis seçimi sonucuna nazaran Cumhurbaşkanının parti genel liderleriyle görüşmesi, onlardan aldığı bilgilerle belirlenecek.
Seçimin yenilenen İstanbul seçimleri üzere açık orta farkla ve birinci cinste bitmesi gerektiğine dikkat çeken Karamollaoğlu, HDP’nin alacağı tavrın da kıymetli olduğunu söyledi. Karamollaoğlu, “Kendi siyasetlerini dikkate alarak onlar da bir siyaset belirliyorlar. Nasıl bir karar verirler onu bilemiyorum. Fakat bu seçimin birinci tıpta bitmesi çok önemli” dedi.
Saadet Partisi Genel Lideri Karamollaoğlu, partisinin genel merkezinde bir küme gazetecinin gündeme dair sorularını yanıtladı. Karamollaoğlu’nun değerlendirmeleri özetle şöyle oldu:
‘CUMHURBAŞKANI ÖNDERLERLE İSTİŞARE EDEREK KARAR ALACAK’
Altılı Masa dokuzuncu kere bir ortaya geldi. Çalışmalarda hangi basamaktasınız?
Biz bu sistemi değiştirmek istiyoruz. Seçimde istediğimiz neticeyi elde edersek hangi mevzuların üzerinde duracağız, bu değişikliği nasıl gerçekleştireceğiz, bununla ilgili çalışmaları yapıyoruz. Anayasa değişikliği önerisi kamuoyuyla paylaşıldı. Bunun gerisinden idare nasıl olacak? Bugünkü sisteme nazaran cumhurbaşkanı layüsel, kanunların üstünde. Seçildikten sonra, “Ben bildiğimi yaparım, 5 sene içinde de değişiklikleri yaparız” derse ne olacak? Onun için biz bir yol haritası ortaya koyacağız. Yani seçimden sonra anayasa nasıl değişecek, cumhurbaşkanı bu süreçte nasıl çalışacak, istişareleri nasıl yapacak? Adeta parlamenter periyoda geçmişiz üzere çalışılacağını tabir ediyoruz.
‘360 YAKALANAMAZSA, KOALİSYON HÜKÜMETİ VARMIŞ ÜZERE YÖNETECEĞİZ’
Ortak idare yapısı nasıl olacak? Bakanlar nasıl belirlenecek?
Burada en değerli mevzu istişare. Yani cumhurbaşkanı, bütün siyasi parti genel liderleri ile istişare ederek karar alacak. Cumhurbaşkanı seçim sonucuna nazaran parti genel liderleriyle görüşerek, onlardan bilgilerle bakanları belirleyecek. Fakat o bakanlar da bir istişare düzeneğinin içinde karar alacaklar. Zira kararları cumhurbaşkanı tarafından benimsenirse bir mana söz ediyor. Sonuçta imzayı cumhurbaşkanı atacak. Meclis’teki çalışmalara daha fazla değer vereceğiz. Süreci şimdiden kestirim edemiyoruz lakin 400’ün üzerinde milletvekili çıkarılırsa, çabucak anayasayı referanduma götürmeden değiştirebileceğiz. 360-400 ortası olursa referanduma götürme mecburiyeti var. 360 yakalanamazsa belirli bir müddet, tahminen 5 sene bu türlü yönetim edeceğiz. Anayasa değişikliği yapılmadan, tahminen Türkiye’yi güya bir koalisyon hükümeti varmış üzere yöneteceğiz.
‘CUMHURBAŞKANI TAAHHÜTTE BULUNACAK’
Liderler, bu ortak idarede nerede olacak? Cumhurbaşkanı yardımcısı mı olacaklar, kabinede mi olacaklar, yoksa istişare şurası mu oluşturulacak?
Bu mevzu önümüzdeki toplantıda netleşecek. Biz kararlıyız; birlikte yöneteceğiz. Fakat, birlikte yöneteceğiz de cumhurbaşkanı anayasa değişmediği için layüsel. Nasıl olacak? Cumhurbaşkanı seçiminden evvel aday, siyasi parti genel liderleri ile birlikte, “Bundan sonra kararlarımı -bu değişiklik sağlanana kadar- siyasi parti genel liderleri ile istişare ederek alıp Türkiye’yi yöneteceğim” taahhüdünde bulunacak. Burada bazen “parti genel liderleri cumhurbaşkanı yardımcısı olsun” deniliyor. Olamaz ki, milletvekiliyse milletvekilliği düşer.
Genel liderler milletvekili olmasın, direkt Cumhurbaşkanı Yardımcısı olsun önerisi olduğunu biliyoruz.
Bu koalisyon belirli bir müddet Türkiye’yi yönetecek diyelim, genel liderlerin Meclis dışında kalması niçin gerekli? Önemli olan bu istişare düzeneğinin ismi nasıl konulacak. Siz buna cumhurbaşkanı yardımcılığı derseniz, milletvekillikleri otomatikman düşer. Lakin cumhurbaşkanı zaten, “siyasi parti genel liderleri ile istişare ederek karar alacağım” derse kimsenin yapacağı bir şey yok.
EŞGÜDÜM KURULU
Yüksek İstişare Konseyi üzere bir konsey mu olacak?
Öyle bir şura var, lakin şu anda o heyetlerin hiçbir aktifliği yok. Bu da yasal değil, fakat cumhurbaşkanı taahhüt edecek, genel liderler da bunu benimseyecek. Cumhurbaşkanı, “anayasa değişikliği yapılana kadar siyasi parti genel liderleri ile istişare ederek karar alacağım. Bu kadar.” Mesela buna “eşgüdüm” de denilebilir. Eşgüdüm kurulu…
Eşgüdüm Kurulu diyebilir miyiz?
İster ‘kurum’, ister ‘kurul’, ‘ben siyasi parti genel liderleri ile istişare ederek karar vereceğim’ desin, yeter! Burada eşgüdüm olacak. Bir karar alınırken siyasi parti genel liderlerinin kanaatleri de kesinlikle gündeme gelecek, onlarla istişare edilecek.
‘ADAYIN EN KIYMETLİ ÖZELLİĞİ EŞGÜDÜMÜ SAĞLAMAK OLACAK’
O adayın en kıymetli özelliği de bahsettiğiniz eşgüdümü sağlamak mı olacak?
Aynen. Alışılmış. O bunu kamuoyu nezdinde deklare edecek. Bunun tüzel istikameti yok. Fakat kamuoyu nezdinde bu türlü bir taahhütte bulunursa, herhalde cumhurbaşkanı olacak kişinin de bu taahhüdüne sadık kalması beklenir.
Ağırlıklı görüş, ortak görüş diyebilir miyiz?
Tabii, artık biz bunu önümüzdeki toplantıda, net bir halde tabir edeceğiz. Şu anda ben bunu bu türlü teklif ediyorum, lakin öteki arkadaşların da görüşü şu anda bundan farklı değil. Üzerinde durduğumuz mevzu, biz buna cumhurbaşkanlığı yardımcılığı diyemeyiz. Bunu ortak açıklamada görürsünüz diye düşünüyorum. Benim yaptığım bu açıklama istikametinde bir açıklama olacak.
‘GENEL LİDERLERİN MECLİS’TE BULUNMASININ YARARI VAR’
Saadet Partisi başkanı olarak sizin de tercihiniz o vakit milletvekili olmak, Meclis’te olmak?
Tabii. Parti genel liderlerinin seçilmişse Meclis’te bulunmasının yararı var.
Peki gelecek toplantıda, bakanlıkların, kurumların nasıl paylaşılacağı üzere ayrıntılar olacak mı?
Şu anda bu türlü bir şey gündeme gelmedi. Toplantıda da bunun kararının alınacağını düşünmüyorum şahsen. Lakin seçimden sonra o mevzu gündeme getirilir.
ADAY ŞUBAT AYINDA AÇIKLANABİLİR
Adayınızı şubat ayında görür müyüz?
Görürsünüz üzere. Adaylık lakin seçim kararı alındıktan sonra açıklanır. Haziran’ı kimse beklemiyor. Büyük ihtimalle mayıs ayında olabilir. Altılı Masa’da adayın ne vakit açıklanacağı ayrıntısına girmedik. Bunun zaruret olduğunu da düşünmüyorum. Husus son vakitlerde gündeme fazla getirildiği için tahminen de önümüzdeki sene başlarında açıklamak gerekebilir. Lakin vilayetle de bunu açıklayacağız, vakti geldi üzere bir kanaatimiz yok.
Aday belirleme yolunu, metodunu görüştünüz mü?
Hayır bu mevzuyu da görüşmedik. Siyasi partilerin kendi kanaatleri olabilir, bunu gündeme getirirler, bu teklifler üzerinde bir müzakere yapılır ve o denli zannediyorum ki sonuçta bir mutabakat sağlanır. Ben büyük sorun olmayacağını düşünüyorum. İsimler üzerinde şimdiye kadar hiç konuşulmadı.
Sadece adayı mı açıklayacaksınız? Önderlerin pozisyonu, Merkez Bankası lider adayları üzere kritik kurumların lideri da birlikte açıklanır mı?
Ben bunun taraftarı değilim. -Millet iradesi daha tecelli etmemiş- O ayrıntıya girmek mantıkla uyuşmaz.
Anayasa teklifinizde “Sembolik cumhurbaşkanı” diyorsunuz fakat halk tarafından seçilmesi öngörülüyor. Bu biraz çelişkili değil mi?
Bizim sıkıntımız Cumhurbaşkanının aldığı kararların sorgulanabilmesi. Cumhurbaşkanının yetkileri müzakere edilebilir, yerine nazaran kısıtlanır lakin ne olursa olsun, cumhurbaşkanı tek başına her türlü kararı alma ve uygulama makamında değildir artık. Kimin seçeceği, bu karar alındıktan sonra bana nazaran tali bir mevzudur.
‘TAKDİR DEĞİL OY TOPLAMA VAKTİMİZ GELDİ’
Sahaya baktığınızda 13. Cumhurbaşkanı Altılı Masa’nın cumhurbaşkanı olacak görünüyor mu?
Ufak tefek fark olursa onun üstesinden gelir lakin İstanbul seçimi üzere bir seçim olursa bunun üstesinden gelemez. Makasın bu kadar açılma ihtimali yüksek.
İstanbul seçimlerinde olduğu üzere Cumhurbaşkanlığı seçiminde makasın nasıl açılabileceğini düşünüyorsunuz? Burada HDP’nin kilit bir parti olduğu değerlendirmesi var. Sizce HDP aday çıkarmalı mı?
Bizim tanıtma grubumuzdan Allah razı olsun. Genelde takdir toplayan bir grup ancak artık bizim takdir toplama değil oy toplama vaktimiz geldi. Tencerenin tabanına, sandığa ne yansıyacak biz bunu önemsiyoruz. Onun için de söylemlerimizi geliştirmeli, altı siyasi parti bu bahiste bir mutabakat noktasına gelmeli.
‘BU SEÇİMİN BİRİNCİ TIPTA BİTMESİ ÇOK ÖNEMLİ’
Şu anda fazla bir şey söylememiz mümkün değil lakin söylediğiniz HDP’nin hali çok değerli. Yani belirleyici faktör olacak ister istemez onlar da. Kendi siyasetlerini dikkate alarak onlar da bir siyaset belirliyorlar, çalışıyorlar. Nasıl bir karar verirler onu bilemiyorum. Lakin bu seçimin birinci cinste bitmesi çok değerli. İnşallah gerekli adımlar atılır, gerekli ortam oluşur.
Bu ortada İstanbul seçiminde çok şaşırtan bir fark ortaya çıkmıştı. Siz bekliyor muydunuz?
150-200 bin olabilir aklıma geliyordu, o bile biraz uçuk gözüküyordu. Lakin 800 bin aklımın ucundan bile geçmedi. AK Parti o şoku atlatamadı hala. Daima onun korkusu içinde yaşıyor. Sanki biz seçime gittiğimiz vakit bu türlü bir görünümle karşılaşır mıyız diye şu an tir tir titriyorlar.
Masa’da adaylıkla ilgili çekişme olduğu savları var.
Masa’da bu türlü bir çekişme yok, dışarıdan gündeme getiriliyor. Her partinin içinde farklı kanaati olan beşerler var. Lakin bu genel liderlerin genel yaklaşımını değiştiriyor mu, inşallah ben değiştirmiyor diye görüyorum. Ben buna şahit olmadım. Onun için bu tip savların Altılı Masa’yı şu anda bağlayamayacağı kanaatindeyim. Yarın ne olur onu da bilemeyiz. Gün doğmadan neler doğar.
Partilerin genel liderlerinin tavrı kendi tabanını yüzde yüz etkilemeyebilir ancak yüzde 90 tesirler. Şimdiye kadar Altılı Masa’da yapılan görüşmeler, genel kanaatler daima müspet istikamette olmuştur. En son yapılan anayasa değişiklik talebi de bunun bir göstergesidir.
‘FİİLEN DİKTA REJİMİ VAR’
Yeni anayasa teklifinizi Cumhurbaşkanı “ucube bir teklif, amorf bir yapı, tek vaatleri Türkiye’yi eski günlere döndürmek” kelamlarıyla eleştirdi. Ne dersiniz?
Ucubelik neresindeymiş? Ben teklifin bu formda yorumlanmasını garipserim. Güçlendirilmiş parlamenter sistemde, bir hükümet şayet düşürülecekse, yeni hükümetin başbakanı da belirlenmiş olacak. Yani, Türkiye hiçbir vakit başbakansız kalmayacak. Çok açık ve net.
Bahçeli de “geriye saracaklar” dedi, yeniden iktidardan “vesayeti çağırma” eleştirisi geldi…
Biz Meclis’in şahsiyet kazanmasını istiyoruz. Şu anda Meclis’in bir değeri yok. ABD’de de lider tek başına seçiliyor, lakin Meclis, Senato kendi kararını almakta lidere tabi değil. Lider buna uymak mecburiyetinde. Fransa’da kanunları lider değil Meclis yapıyor. Çin’i, Rusya’yı bu yorumun içine dahil etmiyorum. Bunun elzem olduğunu değil, güya biz zahmetler içine düşecekmişiz üzere tabirlerle diktatörlüğü savunamazsınız. Şu anda Türkiye’de fiilen dikta rejimi var. Kim ne derse desin, Cumhurbaşkanı karar alıyor, yanlış da olsa Meclis buna mani olamıyor. Bir sistem yok. Artık siz dikta rejimini savunuyorsunuz ve bunun da çok ileri bir periyot olduğunu söylüyorsunuz.
‘TÜRKİYE’DEKİ YAĞMA DÜNYANIN HİÇBİR YERİNDE YOK’
Erdoğan anayasa teklifinizi eleştirdiği konuşmasında, “Bunların kaygısı ülkeyi yönetmek değil, ülkenin gelirlerini kendi ortalarında paylaşacak paravan şirket kurmaktır” kelamları de dikkat çekiyor.
Vay vay vayyy. Tek şirket çok şirkete dönüyor ondan üzülüyor! Şu kesin; Cumhurbaşkanı tek başına bu kararları alamayacak, tasarrufta bulunamayacak. Bunlar bir ortaya gelip devlet imkanlarını paylaşacaklar! Allah’tan kork bunu söylemek için, biz varız en azından. Biz devletin imkanlarını paylaşmak için bir ortaya geleceğiz! İnsan çekinir, utanır bu türlü bir şey olur mu? Şu anda Türkiye’deki yağma dünyanın hiçbir yerinde yok. İşin berbat tarafı sorgulanamıyor. Ancak Meclis olduğu vakit Cumhurbaşkanı da Başbakan da milletvekilleri de bakanlar da sorgulanır. O imkan verilecek Meclis’e.
‘BAŞÖRTÜSÜ TEKLİFİNE EVET DERİZ, AİLE PROBLEMİNİ DE ÖNEMSİYORUZ’
AK Parti’nin başörtüsü ile ilgili anayasa değişikliği teklifi gelirse tavrınız ne olacak?
Başörtüsü sorununu tek başına getirir, yanına onu zedeleyecek öteki şeyler koymazsa biz buna ‘evet’ deriz. Bizim kabul edeceğimiz bir metin geldiği takdirde başörtüsü sorunu tekrar Türkiye’nin gündemine gelmeyecekse biz buna olağan olarak ‘evet’ deriz. Ben buna başka siyasi partilerin de ‘hayır’ diyeceğini şahsen düşünmüyorum. Lakin bunu bulandırırlarsa farklı mevzu. Aile problemini biz de önemsiyoruz. Aile toplumun temelidir. Biz aileyi korumakla mükellefiz. Aile yapısı ile ilgili net sözümüz var. Aile bir bayan erkek ve çocuklardan meydana gelir. Bu formda getirsinler itiraz etmeyiz. Altılı Masa’da gündeme gelmedi, konuşmadık.