Andropoz: Yakarsa dünyayı erkekler yakar!

Taylan Biraderler ile Günaydın’ı Vavien ve Azizler in akabinde tekrar bir ortaya getiren dizinin hikayesini kısaca analım ‘Andropoz’ orta yaş sancıları çeken kendi hâlinde bir esnafın rutini dışına çıkmaya çalışınca başına gelenleri husus alıyor

Yusuf Engin Günaydın Marmaris’te tuhafiye işleten iç çamaşırı pazarına toplumsal medya üzerinden girip yavaş yavaş büyümeyi aklına koymuş bir yurdum insanıdır Çocukları Akya Doğa Zeynep Doğuşlu Velihan Ergin Torun ve eşi Meryem Derya Karadaş ile ortalama memnunluk ve kayıtsızlıkta bir aile tablosu çizerken bir şeylerin değişmeye başladığını fark eder Yaşlanmakta canı sıkılmaktadır her şey birebir gelmeye başlamıştır Boyacıyla berberiyle önüne gelen herkesle dertleşir Kuyruk sokumundaki iltihap ömrünün öylece akıp gideceği kaygılarına tüy diker Tabibe nazaran bu tipten iltihaplar fazla oturmaktan kaynaklanır Yusuf’un mazereti hazırdır Esnaftır alışılmış oturacaktır Mazeret getirir lakin içi içini kemirmektedir Bu değişim dileğine daha fazla direnemez ve kalkmaya karar verir Bu karar Marmaris’i birbirine katacak olayların da başlangıcıdır

Yusuf bir yandan kız kardeşi Fadime Şebnem Hassanisoughi ve alkolik eniştesi Halit’le Tamer Karadağlı uğraşırken bir yandan da malı mülkü satıp deniz kıyısında villa almanın hesabını yapmaktadır Üstelik her şey yolunda giderken birkaç tesadüf birkaç karışıklık tüm hayatını tepetaklak eder

GÜNAYDIN TAYLAN BİRADERLER PAYDAŞLIĞI VE BİR TAŞRA ÇARESİZLİĞİ DAHA

Diziyi değerlendirmeye geçmeden Taylan Biraderler Engin Günaydın iştirakine değinmek yerinde olacak En son Azizler de kentte buluşan üçlünün kıssası aslında daha eskiye taşra çaresizliği temasının işlendiği 2009 imali Vavien e uzanıyor Günaydın’ın memleketinde geçen ve cet mesleği elektrikçiliğe göndermeler taşıyan sinema Taylan Biraderlerin kara mizah stili ile öne çıkıyordu Diyebiliriz ki yıllar sonra gelen ‘Andropoz’un kahramanları da birtakım farklılıklar arz etse bile çıkış noktası ve olay örgüsü bakımından Vavien inkilerle benzerlik taşıyor Öte yandan metin idare ve oyunculuğun benzerliği kelam konusu Nelerin benzediğine kısaca bakalım Her iki anlatı da bir değişim kanısı ekseninde gelişip ilerleyip başkahramanının başına gelenleri bahis alıyor Anlatı boyunca tuhaf gelişmeler yaşanırken kara güldürüden takviye alınıyor Her iki anlatı da uçurumları ve cesetleri çok fazla kullanıyor Biri orta Anadolu’da başkası deniz kıyısında geçse de esnaflıkta ortaklaşılıyor Çayın yerini bira alıyor yalnızca Üstelik Engin Günaydın’ın her iki anlatıda canlandırdığı çaresiz hisseden esnaf karakteri tıpkı vakitte baba ve büyüme çağında oğluyla tansiyonlu bir bağ yaşıyor

Nedir ki farklılıklar da yok değil Örneğin Vavien de baş karakter Celal her ne kadar başarısız pasif bir çizgide salınsa da özne Teşbihte olmayan kusura sığınarak söylersek müteşebbis Karısını ortadan kaldırmak istiyor mesela Aksiyona geçiyor sonuçlarını göze alıyor ‘Andropoz’da ise olayların etrafında geliştiği kişi olan Yusuf büyük ölçüde obje Basılmaması gereken bir tuşa basmış ve tesadüflerin iç içe geçeceği bir oyun başlatmış üzere Doğal bu fark Günaydın üzerine oynandığı gerçeğini değiştirmiyor Saz bir kere daha Günaydın’a verilmiş ve canlandırdığı karakterinin hisleri temel alınmış

YAŞ SORUNU SIRA PROBLEMİ

‘Andropoz’ yalnızca Yusuf’a değil orta yaşlı iki erkek karaktere daha konut sahipliği yapıyor Halit ile Mahmut’a Ve enteresandır içlerinde yalnızca Yusuf’un fırtınasız bir hayatı var Eniştesi Halit alkolik hayatına daha sonra çeşitli sıfatlarla girip ortalığı karıştıracak olan Mahmut Turgut Tunçalp ise su katılmamış bir maço Bu üç andropoza karşılık bir de genç jenerasyon var Bu genç jenerasyon değişim rüzgârlarından güç üretip satacak derece maddiyat düşkünü Genç neslin bir öbür temsilini Mahmut’un ikiz kızları Asu ve Ahu’da Merih ve Melisa Dilber görüyoruz İkizler de aklı bir karış havada geziyorlar Örneğin Ahu Yusuf’u ‘ayartıp’ tüm ömrünü altüst ederken sonuçlarını hesaplamıyor Korkutucu bir figür olmasına rağmen babalarından korkmuyorlar bu istikametiyle bakarsak aile terbiyesi almamışlar

Bu yaş ve jenerasyon sorunu klasik aile yapısının çözüldüğünü yeni jenerasyonun kendi kıymet yargılarına yaslandığını ortaya koyuyor Bu noktada Yusuf’un çocuklardan yana yüzünün gülüp gülmediğini anlayamıyoruz Akya sevgilisini ailesini mal varlığına nazaran seçerken daima olarak şimdi 15 yaşında olduğu vurgulanan Velihan sevgilisi Sıla Zeynep Selimoğlu ile birlikte uzunluğundan büyük işlere giriyor Kurumsal bir ağızla konuşan ikili yeni jenerasyondaki bozukluğun öbür bir boyutunu gözler önüne seriyor Yeni nesil sıkça vurgulandığı üzere yalnızca umursamaz ve para düşkünü değil sistemin tüm işleyişiyle de barışık

Bu yaş sorunu bir öbür soruna bağlanmakta Sınıf ve sıra sorunu İfadeyi biraz sadeleştirelim Bu sorun matematik sorunlarına benziyor Hani sıraya kaçar kişi oturulduğunda kaç kişinin ayakta kalacağı sonucunu veren sorunlar vardır ya onlardan Olayların geçtiği yer Marmaris Hâliyle elinizi sallasanız kodamana parayı bulup şımarmışa çarpıyor Bu beğenilen yazlık kentinde mazbut bir hayat süren Yusuf’un birinci orta yaş sancıları da sınıfsal hasretlere işaret ediyor Kıyıda bir villaya hayran Yusuf Oğlu tuhafiyeciyi çağa uydurup tasarım atölyesine çevirirken kendisi de yazlık semtteyiz deniz görmüyoruz serzenişinde Bu küskün ruh hâli aklının çelinmesini kolaylaştırıyor Hayatına alışveriş mazeretiyle giren ikizlerden Ahu’nun tesirine kapılan Yusuf ne yapacağını bilemezken karşı tarafa bir ara koysa dahi şeytana uyup seni seviyorum bildirisi atıyor Burada sevilenin salt Ahu’da cisimleşmiş gençlik ve karşı cins cazibesi olduğunu söyleyemeyiz Yusuf ikizlerin meskenine gittiğinde başını döndüren bir zenginlik ve pervasız bir alım gücüyle karşılaşıyor Çeyreğine razı olduğu hayat standardı çoluk çocuk tarafından tüm hoyratlığıyla yaşanıyor Alışveriş çılgınlığında simgeleşmiş bir sınıfsal şiddete maruz kalıyor Yusuf ve kendinde olmayan a gençliğe ve yarın yokmuşçasına harcama iktisadına kapılıyor nihayet

Bu varsıl sınıfta sıralara kimlerin oturacağı kaç kişinin eksilmesi gerektiği sorunu ise finalde enteresan bir tahlile kavuşuyor ve dizide yaşın yanı sıra ekonomik eşitsizliğin sorun çıkarıcı istikametine dikkat çekiliyor Üstü hayli kapalı olsa da

BİRLEŞMİYOR YAKALAR KAVUŞMUYOR DÜĞMELER

Andropoz etimolojisi göz önüne alındığında kabaca erkeğin durması manasına geliyor ki gündelik hayatta sıklıkla kullandığınız poz vermek de durmak donmak manasında ve elektronik eşyalarımızın vazgeçilmez bir çıkıntısı olan pause tuşunu hayata taşıyor Erkeğin durması ise bir bakıma erkeklik faaliyetinin durması veya yavaşlaması üzere bir mana taşıyor Bayanlarda menopozun karşılığı olarak da tabir edilebilir andropoz Hasebiyle Yusuf’un dönüşümü hayatın tekdüze geçtiği istikametindeki varoluşsal sancının yanı sıra cinsel bir tansiyon de taşıyor Dizide bu tansiyonu Yusuf’un etrafındaki bağlar üzerinden fark ediyoruz Cinselliğin genç ve doğurgan kimliği ikizler aracılığıyla aktarılırken ergin bayanları tam aksi istikamette cinsellikten soğutan bir çerçevede izliyoruz Mahmut’un Rus sevgilisi Svetlena Yuliia Sobol küfürbaz ve ağzından düşürmediği muamele tabiriyle karşı cinsi soğutuyor Yeniden Mahmut’un karısı Şahinde Gülçin Şantırcıoğlu elinde okla gezen erkeksi bir karakter Mahmut’la da gençlik yıllarında okçuluk sporu vesilesiyle tanışmışlar Yusuf’un karısı Meryem cinsel dileklerinden sıyrılarak konutuna ve eşine bağlanmış Halit’in eşi Fadime ise yamaç paraşütü hocasıyla bir bağlantı yaşasa dahi hikayenin dışında kalıyor

Buna rağmen ikizler Yusuf’un sattığı giysi eşyasına sütyene atıfta bulunan karakterler ve bilhassa Ahu’da gördüğümüz teşhiri temsil ediyorlar Asu Ahu’yu frenlemeye çalışsa da çabucak her sahnede düğmelerin kavuşmaması durumu var Ahu Yusuf’u baştan çıkarmak için birçok yol deniyor Seksi iç çamaşırlarıyla karşısına çıkıyor gözleriyle süzüyor ileti atıyor Burada enteresan olan cinselliğin çıplaklıkla bir ortada verilmesi Öbür yandan gençliğin baştan çıkarmayı cinsellikle örtüştürmesi de dikkat cazip Aslında bu cinsel yoğunluğun dizinin ismine ve özüne işaret ettiğini söyleyebiliriz

YA BENİ BOŞA YA YARDIM ET

‘Andropoz’ Taylan Biraderlerin yeniden Netflix’e çektikleri Azizler sinemasından daha keyifli ve optimist bir dizi tekrar ona kıyasla dizi olmasının da getirdiği avantajı kullanarak hikayesini yayabiliyor İleride dizinin zayıf taraflarını ele alırken bu duruma değinmeye çalışacağım lakin birinci elden şu söylenebilir ‘Andropoz’ muhtemelen şuurlu bir tercih doğrultusunda tüm olayları zapturapt altına almayan akışına bırakan bir anlatı Direktörlerin olayları ortaya tuhaf karışıklıklar katarak köpürtelim ancak çok da abartmayalım girift manzara vermeyelim ancak düğümler de atalım üslubunda ne şiş yansın ne kebap düsturuyla ördükleri dizide absürt tahliller ve gülünç anlaşılmazlıklar öne çıkıyor Yusuf’un tuhafiyesi ve elbette hayatı bu tuhaf tahlillerin uyuşmazlıkların odağında Tuhafiyenin dönüşümü ile dağ meskeninin satışı epeyce denetim dışı ilerlerken küçük bir dükkâna kurumsal fakat bir o kadar da tatlı bir görünüm katılması profesyonelliğe övgü ve elbette küçük esnafla yergi olarak karşımıza çıkıyor Veli ile Sıla’nın Yusuf’un dalgınlığından faydalanarak her şeyci den şık bir butik mağaza yaratmaları Instagram üzerinden reklam yapıp sipariş almaya başlamaları yeniden dağ konutunun müşterisi ile telefon görüşmesinde yaşanan tuhaf uyuşmazlık diziye renk katan ögeler Burada temelin Yusuf’un değişim eforuyla kazıldığını ancak yapının Yusuf’un isteği dışında değişimlerle yükseldiğini de görüyoruz Yusuf olayların merkezindeki kişi olarak tek dönüşümü ironik bir biçimde objeye indirgenerek yaşıyor Hiçbir olaya tesir edemezken her olaydan kendisi etkileniyor

Taylan Biraderler’in üslubunda olayların nereye bağlanacağını kestirmek güç Üstelik Biraderler harikulâde sonuçlarla ilgilenmiyorlar Lakin çok fazla risk almasalar da olayları denetim dışı bıraktıkları için seyirciyi şaşırtabiliyorlar Biraz Türkiye’ye benziyor Taylan Biraderler’in anlatı şekli Alabildiğine risksiz fakat tövbe kapısı ebediyen açık Yusuf da Meryem’e yediği haltları itiraf ettikten sonra ya beni boşa ya yardım et diyebiliyor Günaydın’ın senaryosu ile Taylan Biraderler’in idaresi olayların gelişimi noktasında kesişirken anlatıda taraflar ikiye ayrılıyor Üste çıkanlar ve altta kalanlar

DOZUNDA BİR KARA MİZAH VE HİSTE DEVAMLILIK SORUNLARI

Taylan Biraderler’in dizisi tesadüflere ve absürt olaylara dayanan bir çılgınlığı ipleri salmadan aktarmasına karşın açık da veriyor Olay örgüsündeki birtakım boşluklar dizinin zayıf karnı Öte yandan kimi esprilerde uzun mühlet kalınması tat kaçırıyor Boşluklardan başlayalım Meryem’in öyküsü bu noktada dikkat cazibeli Hakkında pek fazla bilgi sahibi olmadığımız baktığı fal ve vardığı sonuç ile olaylarda sembolik bir yükü olsa dahi ileri gitmiyor Yatan bir adam var diyor yengesi Meryem’e Sonra dizi boyunca kendisi yatıyor aslında Doğrulup anlatıya giremiyor bir türlü Hakkında bir şeyler dinliyoruz lakin dayak yediğinde bile sahnenin devamını göremiyoruz Bu elbet tercih ama karakter anlatının genelinde silik kaldığından sahnenin bağlanmaması unutulmuş havası yaratıyor

Mahmut’un öfkesi de bir çeşit histe devamlılık sıkıntısına yol açmış Bu adam psikopatsa dahi cana kıymak o kadar kolay mı Dağ meskeninde gaye gözeterek ok atan Mahmut birkaç sahne evvel tıpkı maksada silah sıkan Svetlana’yı durdurmuştu Dağ konutundan sonra Yusuf’u bu sefer yatında ağırladığında bir defa daha yumuşuyor ve bir implantını kırmakla yetiniyor Kızının bana dokunmadı beyanı bunda rol oynasa da bir iş insanı olan Mahmut’un bu denli şahide karşın Yusuf’u orada öldürmesi pek kolay sayılmaz Öyleyse kıyasıya sallanan okların manası nedir Alışılmış yat sahnesinde öteki bir mantık yanılgısı göze çarpmakta Yusuf dağ konutunu sattıktan sonra kıyıdaki meskeni almak için Mahmut’un yatına gidiyor Daha doğrusu Mahmut tapu müdürünün arkadaşı olduğunu söyleyerek süreçlerin orada yapılabileceğini belirtip yata davet ediyor Yusuf’u Halbuki Yusuf ile Meryem az evvel görmüşler prosedürü Tapu dairesinde kameraya bakarak istek veriyor satan da alan da Alan da satan da razı dedikleri Bu prosedürün yatta gerçekleşemeyeceğini hiç mi düşünmüyorlar Veya Mahmut’un kudreti mi bağlıyor gözlerini

Dizideki esprilere gelirsek öncelikle kolay esprilerin yeğlendiğini söyleyebiliriz Karışıklıklar uyuşmazlıklar tesadüfler aksı belirlemekle kalmıyor esprilere de materyal veriyor Düşen implantı örnek verebiliriz Dağ meskeni uyuşmazlığı üzere implant esprisi de uzatılmış ve hatta bu protez bir nevi lens muamelesi yapılmış Hani zayıf karakter eğilip de düşürdüğü lensin yahut gözlüğünü arar Yusuf da implantının peşinden koşuyor Kararında kalsa tüm bir diziyi özetleyebilecekken uzadıkça tat kaçırıyor

ÇİKO YENİDEN Mİ AĞLIYIN

Yazıyı oyunculukları kıymetlendirerek bağlayabiliriz Öncelikle ‘Andropoz’ renkli bir dizi ve cast başarısı göze çarpıyor Oyuncu rol eşleşmesinden azamî randıman alınmış Birtakım karakterler oyun açısından etkisiz kalmış lakin oyunculuklarda boş yok Dizinin sürprizi ise elbet Tamer Karadağlı Son periyotta mesleğinden fazla polemiklerle gündeme gelen Karadağlı oyunculuğa dönmüş Dizide yıllardır yaptığına maço erkeğe misal bir şey yapıyor fakat düzgün yapıyor Ayrıyeten ‘Çocuklar Duymasın’dan itibaren izlediğimiz kaba saba duruşunu yumuşatması değişmeye ve değiştirmeye çalışan bir portre çizmesi zamanlaması ile mana kazanıyor Şive yapmasa nasıl olurdu diye düşündürmüyor değil fakat bu şive belirli ki galerici sonradan görme varlıklı rolü için uygun görülmüş Derya Karadaş her zamanki Karadaş esnaf eşi rolü ile yenilikten uzak lakin performansı göz dolduruyor Tıpkı şeyleri Tunçalp için de söyleyebiliriz Gülçin Şantırcıoğlu ve Ukraynalı oyuncu Yuliia Sobol ağzı ve davranışı bozuk rollerde karşımıza çıkan oyuncular savaşçı absürtler İkizleri canlandıran Melisa ve Merih Dilber kardeşler yeniden Yusuf’un çocuklarını canlandıran genç oyuncular Tabiat Zeynep Doğuşlu ile Ergin Torun da üzerine düşeni yapmışlar

Tabii dizinin yıldızı elbet senaryoyu da yazan Engin Günaydın Girişte de not düştüğümüz üzere olmama hâlini tastamam karşılayan ve defoları çok yeterli gösteren karakterleriyle toplumsallık kazanan bir oyunculuk sergiliyor yıllardır Günaydın Onu gördüğümüzde artık Burhan Altıntop Avrupa Yakası karakteri geliyor akıllara Lakin Günaydın bundan çok daha fazlası ‘Bir Demet Tiyatro’da Zabıta İrfan ‘Aşkım Aşkım’da Tarık Usta Vavien de Celal Yeraltı nda Muharrem Çok farklı kalemlerden çıkıp çok öteki emeller için değişik rejilerden geçen bu sinema ve dizilerin ortak noktası bize bizi anlatan bir tipleme sunmaları uyanık fırsatçı veyahut yenilmiş Veyahut matrak kaybeden Veya hepsinin ötesinde tamamen ve esasen kültürel olarak kaybeden ve hatta tahminen siyasi iktidarın kültürel hegemonyayı bir türlü kuramayışının da arkasında yatan eğreti bir duyguyu yansıtması Nişantaşılı olamaması mesela Avrupai olamaması Koreli olamaması Kaybettiğinde üçkâğıtçı kazandığında uygar olamaması Öbür bir deyişle üçkâğıtçı olmadığında kaybedip uygar olamadığı için kazanamaması Çoğun üç kuruşun hesabını yapması bazen menfaat peşinde bazen de platonik aşkının peşinde koşması ancak her daim aşikâr bir arada kalması Soluğunun kesilmesi Bu kadar bizden iken bu kadar farklı durması ve günün sonunda maalesef olamaması

Engin Günaydın ‘Andropoz’da ayrıksı bir kompozisyon çizmiyor şapkadan tavşan çıkarmıyor kaldı ki şapkası da yok Altında taburesi elinde çay bardağından öteki kaybedecek şeyi yok Tekrar de bu sadeliğe bu aynılığa rağmen esnafı yönetim müdürünü zabıtayı tek bir vücutta birleştirip naif bir çerçeveye sığdırmayı başarıyor Günaydın televizyon ve sinema yakın tarihimiz için değerli bir isim sözün tam manasıyla topluma mal olmuş bir isim Çiko ağladıkça o da var olacak

* *

‘Andropoz’ eğlenceli bir seyirlik Tempolu seyirciyi bir sonraki kısma bağlayan dinamik bir anlatıya sahip Doğrusu bir çırpıda bitirebilirsiniz Alt metni pek varlıklı değilse de ele aldığı sıkıntıyı yoruma açık bir biçimde tartışıyor Son kararı açıklama yanlışına düşmüyor Kara mizah ögesi ve uzayan espriler yer yer iletilerin önüne geçse de geneli prestijiyle orta yaş buhranındaki erkek çaresizliğini muvaffakiyetle yansıtmakta